De balans en winst- en verliesrekening

De balans en winst- en verliesrekening

De jaarrekening die bedrijven verplicht jaarlijks moeten deponeren bestaat uit het jaarverslag, met daarin opgenomen het bestuursverslag, de jaarrekening en de overige gegevens. De jaarrekening bestaat uit de balans, de winst- en verliesrekening en een kasstroomoverzicht. De balans die in de jaarrekening staat geeft de stand van de financiële situatie aan per 31 december. Ter vergelijking moet ook de balanssituatie per 1 januari van het betreffende jaar weergegeven worden, zodat voor de lezer exact te zien is welke wijzigingen er in het boekjaar plaatsgevonden hebben. Enkele ondernemingen werken met een gebroken boekjaar, waarbij het boekjaar niet van 1 januari tot 31 december loopt. Belangrijk is dat er altijd twee momentopnames op de balans staan zodat de wijzigingen van een boekjaar op de balans zichtbaar zijn.

Activa

De bezittingen van een onderneming staan op de activazijde van de balans, ook wel de debetzijde genoemd. De activa wordt volgens een vaste volgorde op de balans weergegeven, beginnende met de vaste activa. De vaste activa bestaat uit materiële en immateriële vaste activa. Daarna volgt vlottende activa die onderverdeeld is in voorraden, onderhanden werk en vorderingen. De vlottende activa heeft als kenmerk dat er alleen activa op de korte termijn, 1 jaar of korter, wordt weergegeven, de vaste activa geeft vorderingen op de lange termijn weer. Als laatste worden de liquide middelen weergegeven. Dit zijn middelen die direct in geld kan worden omgezet, effecten, alsmede de banksaldo’s per einde jaar.

Passiva

Aan de andere kant staan de passiva. Dit geeft weer hoe de activa gefinancierd zijn, alsmede de overige schulden van een onderneming. Bovenaan de passivazijde staat altijd het eigen vermogen. Dit geeft de financiële middelen weer die de eigenaren in het bedrijf gestoken hebben. Ook de jaarlijkse winst of verlies wordt aan het eigen vermogen gevoegd. Door een privéopname, winstuitkering of dividenduitkering kan het eigen vermogen verminderen. Ook kan er extra geld toegevoegd worden door bijstorting. Daarna worden de voorzieningen weergegeven. Dit is een reservepotje, waarbij grote investeringen kunnen worden gedekt zonder dat dit grote invloed heeft op de winst- en verliesrekening. De schulden voor de lange termijn, langer dan 1 jaar, worden weergegeven onder lang vreemd vermogen, zoals hypotheek of langlopende leningen. Schulden die binnen een jaar afgelost worden, komen onder kort vreemd vermogen, zoals belastingschulden, accountantskosten en crediteuren.

Winst- en verliesrekening

De winst- en verliesrekening geven de omzet en de kosten van een onderneming over een bepaald boekjaar weer. De omzetkant geeft de omzet exclusief btw weer die aan de debiteuren wordt gefactureerd, maar ook zaken die het vreemd vermogen doen verminderen, of zaken die het eigen vermogen doen toenemen. Uitgezonderd zijn toevoegingen aan het eigen vermogen, dit loopt via de balans.

De kostenkant, ook wel de lasten genoemd, geven de kosten van een onderneming in een bepaald boekjaar weer. Dit zijn de kosten die crediteuren via een factuur aan de onderneming doorberekenen en worden exclusief btw op de kostenkant geboekt. Ook zaken die het vreemd vermogen doen toenemen en het eigen vermogen doen afnemen worden hier weergegeven. Ook hier de uitzondering dat opnames uit het eigen vermogen via de balans lopen.

Moment omzetverantwoording

Normaal gesproken worden omzet en kosten op het moment van transactie ingeboekt. Wel moet de boekhouding voldoen aan het toerekeningsbeginsel, wat inhoudt, dat de onderneming te verwachten omzet en kosten reeds voor het moment van de transactie dient in te boeken.

Het toerekeningsbeginsel

Het werken met het toerekeningsbeginsel, houdt in dat er altijd een getrouw beeld van de financiële situatie weergegeven dient te worden, ook als er bijvoorbeeld bepaalde facturen nog niet ontvangen of verzonden zijn. Een onderneming doet in een bepaald boekjaar een bestelling, maar heeft nog geen factuur ontvangen van de crediteur. Wanneer de factuur in het nieuwe boekjaar ontvangen wordt en wordt ingeboekt, zal dit een vertekend beeld opleveren, omdat dit kosten zijn van het vorige boekjaar, die in het nieuwe boekjaar ingeboekt worden. Aan het einde van het boekjaar, dient de ondernemer deze kosten reeds in de winst- en verliesrekening mee te nemen, zodat de factuur in het volgende boekjaar gewoon van de balans afgeboekt kan worden. Hetzelfde geldt, als een onderneming pas in het nieuwe boekjaar debiteuren gaat factureren en het omzet van het oude boekjaar betreft.